Zoals we lazen in de vorige blog is Tera betrokken bij het in kaart brengen van de Fauna van de Zuiderzee. Ze wordt echter ook gevraagd om de mee te werken aan het Naardermeer project.
De Naardermeer is een natuurgebied aan de noordwestelijke grens van ’t Gooi, ten oosten van Amsterdam. Begin 17de eeuw werd het meer drooggelegd maar in 1629 alweer onder water gezet om de Spaanse troepen die oprukten richting Amsterdam tegen te houden.
Eind 19de eeuw groeide Amsterdam snel. Dat zorgde voor problemen met afval. Om dat op te lossen wilde Amsterdam het Naardermeer droogleggen en gebruiken als vuilstortplaats voor de uitdijende stad. Daar ontstond veel verzet tegen omdat het gebied inmiddels was ontdekt door natuurliefhebbers als broedplaats voor vogels. Belangrijke tegenstanders van het Amsterdamse idee waren Jac. P. Thijsse en Eli Heimans die in 1905 de Vereniging Natuurmonumenten oprichten met als speciaal doel om het Naardermeer te kopen. Vlak na de verenigingsoprichting in 1905 schreef Thijsse: Onze eerste oproep om leden en steun had een tamelijk poover resultaat gehad. Heel goede menschen noemden onzen opzet hersenschimmig. Van de circulaires die we gestuurd hadden aan de leden van de Tweede en Eerste Kamer en aan verschillende hooggeplaatste overheidspersonen kwamen er nog geen half dozijn terug met een aanmelding voor lidmaatschap of donateurschap. Maar wij wanhoopten niet.
Ook toen al was natuur niet het belangrijkste onderwerp op de politieke en economische agenda. Anderhalf jaar na de oprichting van Natuurmonumenten werd De Naardermeer aangekocht voor fl. 155.000. De lening werd terugbetaald met opbrengsten uit visserij, jacht en riet snijden. Het gebied was uitermate geschikt voor veldexcursies vanuit de universiteit, juist doordat het dicht bij Amsterdam lag. Zo schrijft Tera op 8 juni 1921 in haar dagboek: Met Wicher, Atie en Nel de hele dag in Naardermeer. Fijn geroeid en lepelaars en sternkolonie met eieren en jongen…..razend veel libellen, die met het mooie weer veel te vlug waren om te vangen, plankton gevist, Thijsse gesproken
In 1923 ontstaat bij de stichting Natuurmonumenten het idee om de gehele flora en fauna van de Naardermeer in kaart te brengen. Op 24 maart 1923 is er een vergadering over de Naardermeer. Tera schrijft: Om 11 uur Naardermeer vergadering in gebouw Herengracht. Lang niet mis in mooi opgetuigde zaal. Hele plan uit en te na besproken. Alle zijden: de wetenschappelijke, de financiële, de praktische, zeer uitvoerig overlegd. De 14de april gaat de hele bende: Thijsse, Tienhoven, Stomps, Beaufort, Heimans, Sleen, Engel, de Jong, Boedijn, Müller, Stien Buisman, de Vries, Betje Polak en ik de Meer in. Dat wordt een mooie grap.
Pieter van Tienhoven (1875-1953) had rechten gestudeerd en was directeur van een verzekeringsmaatschappij. Daarnaast was hij een groot natuurliefhebber. Bij de oprichting van de stichting Natuurmonumenten was hem gevraagd penningmeester te worden. In 1927 zou hij voorzitter worden. Hij komt regelmatig aan de koffie in het museum. Voordeel is dat hij een auto heeft en best bereid is jonge studentes op en neer te rijden. Karel Boedijn en Betje Polak komen we later nog tegen.
In het Logboek van het project staat op bladzijde één: De vereniging tot behoud van natuurmonumenten te Amsterdam heeft in overleg met de Amsterdamse studenten in de Plant- en dierkunde besloten over te gaan tot onderzoek naar flora en fauna van de Naardermeer en heeft daartoe een commissie gevormd bestaande uit de navolgende leden. Dr J.P. Thijsse en P. van Tienhoven (bestuursleden der vereniging) Dr. L.F. de Beaufort (directeur van het Zoölogisch Museum, commandant der sectie zoölogie en Prof. Dr. Th. Stomps (hoogleraar aan de Gemeente Universiteit, commandant der sectie botanie) en de volgende studenten……
Het logboek van het Naardermeerproject ligt in het stadsarchief Amsterdam. Keurig wordt per keer de vangsten genoteerd, de vindplaatsen, de weersomstandigheden en eventuele bijzonderheden.
Het wordt grondig aangepakt, er zijn zowel zoölogen als botanici bij betrokken, en elk vrij moment gaat er wel iemand naar de Naardermeer, zoals bijvoorbeeld in september 1923 waarvan hierboven het logboek. In haar dagboek schrijft Tera: Dus ikke in m’n eentje uit toeren op de Naardermeer, om watermonsters te halen en veel, heel veel bramen te eten. Er is al veel riet gesneden en ’t was bedrijvig met het verschepen. Waterstand laag. Touwtje van het planktonvangertje verslijmd. Toch lastig om in je eentje voor de navigatie te zorgen en wetenschap te beoefenen.
Of in november 1923: Met Sleen en Sally Baruch naar Naardermeer. Willem Barendtz expeditie is er niks bij. Achterom Westtocht, Machinetocht en de meeste kleinere sloten liggen dicht gevroren. Alle watermonsters op 2 na gehaald, enkele keren plankton gevist en éénmaal gedregd. IJzig!
Af en toe gaat het er uitgelaten aan toe zoals in juni 1924: Met Baasje, B. de Haan en Emilie Naardermeer getoerd. Overal een vluchtig kijkje genomen en met de grote dreg geëxperimenteerd, gaat wel goed, maar vist veel meer dan we verwerken kunnen. Grootscheeps experiment onder de spoorbrug. Emilie en ik te water en met moeite een trek gedaan. Rijke oogst. Zotte partij, de jongens in hemdsmouwen en wij in zwemtenue. Bierens de H. en Emilie hebben elkaars hoeden op, wat heel goed staat. Baasje heeft een erg natte broek. We zitten ons soms mal te lachen over het vagebonderende stelletje
Er wordt regelmatig vergadert; Halfjaarlijkse vergadering Natuurmonumenten Naardermeer onderzoek. Van te voren met Thijsse, Tienhoven, Drijver, Emilie, Sleen, Baasje en ikke bij Polman gegeten. Thijsse adviseert, dat het comité wat meer van zich moet laten horen. Vergadering zeer geanimeerd, erg goed om elkaar weer eens te spreken. Alle afdelingen brengen verslag uit. (Polman was een bekend restaurant aan de Dam in Amsterdam).
Volgende keer maken we verder kennis met Bierens de H. of B. de Haan. Waar Johannes Bierens de Haan mee wordt bedoeld.