In de vorige blog zagen we dat Tera verhuist naar de Parnassusweg in Amsterdam. 1933 is een belangrijk jaar voor Tera. Haar vader sterft, ze verhuist en ze verlooft zich met Pico van der Feen.
Pieter Jacobus (Pico) van der Feen wordt geboren aan de Stratumsedijk in Stratum ( nu onderdeel van Eindhoven) in 1892, waar zijn vader griffier is aan de rechtbank. (zie afbeelding hiernaast voor zijn geboortehuis.) De familie van der Feen is een Zeeuwse familie, Nederlands Hervormd en rijk. Pico’s vader was eerder gehuwd geweest en was in 1887 weduwnaar geworden, nadat zijn vrouw in het kraambed was gestorven.
In 1890 is vader van der Feen getrouwd met Elisabeth de Bats; hun eerste kind wordt geboren in 1891, maar sterft zeer kort na de geboorte. In april 1892 wordt Pico geboren, hij zal het enige kind blijven in deze relatie. Als kind wordt Pico Jaap genoemd, wanneer dat verandert in Pico is niet bekend, maar waarschijnlijk in zijn studententijd. Vader heeft al twee zonen uit zijn eerste huwelijk. Als Pico een half jaar oud is vertrekt het gezin naar Zutphen waar zijn vader wederom griffier wordt bij het gerecht. De zus van zijn moeder trekt bij hen in en ook de twee halfbroers komen nu vanuit Middelburg over naar Zutphen. Uit de burgerlijke stand van Zutphen blijkt dat ze daar woonden aan de IJsselkade nr. 184. Beide halfbroers vertrekken na een paar jaar weer en spelen verder geen belangrijke rol in het leven van Pico. Ze verhuizen beiden op enig moment naar Duitsland en na de Tweede Wereldoorlog wonen ze in Oost Duitsland. Ik heb weinig informatie over ze weten te vinden.
In 1903 vertrekt het gezin naar Domburg waar ze hun intrek nemen in Villa De Wael. Domburg was in de Belle Epoque als mondaine badplaats zeer in trek, vooral ook door het grote Badhotel. Sissi, keizerin van Oostenrijk, de Russische vorst Stroganov, koningin Sophie van Zweden, en vele andere bekende figuren kwamen in Domburg. Ook kunstenaars trokken naar Domburg zoals Jan Toorop en Piet Mondriaan en de dichter Adriaan Roland Holst
Door het Gooi reizend had Pico’s vader ideeën opgedaan voor de verbouwing van zijn nieuw aangeschafte villa. Drie adressen van villa’s had hij genoteerd. Alle drie bleken door dezelfde architect gebouwd te zijn. Hij zocht contact met hem. De architect bedacht een bouwplan. De benedenkamer van de in 1890 gebouwde toren werd erin opgenomen. Van de rest van de oorspronkelijke De Wael bleef vrijwel niets over. Het resultaat was een villa in Art Nouveau stijl, een soort Engels landhuis. Vader van der Feen vond het te groot, zij waren tenslotte maar met z’n drieën. Hij wilde een iets bescheidener behuizing. Waarop de architect, zoals Pico vele jaren later memoreerde, geantwoord had: “Maar U denkt toch niet, dat ik voor een kleinere opdracht helemaal naar Domburg reis?”. Zeeland was toen nog moeilijk te bereiken en de reis naar Domburg was omslachtig. Geen treinverbinding verder dan Middelburg, en weinig bruggen. Het ontwerp moest dus wel aangenomen worden. Helaas heb ik niet weten te achterhalen om welke architect het gaat.
Pico gaat naar het gymnasium in Middelburg. Daarna gaat hij biologie studeren in Utrecht. Hij zal voornamelijk geïnteresseerd raken in grote zoogdieren en in prehistorische dieren, zoals mammoeten.
Zit ’s morgens knus met Weber in de tram, houdt hele verhalen. Mevrouw om 11 uur op ’t museum, beiden vóór de koffie af. ’s Middags met baasje uit het raam bij de WC naar de losgebroken Javaanse arend zitten kijken. Maakte grote glijvluchtbanen over de tuin. Van der Feen uit Utrecht over, doet hele verhalen aan de koffie bij Non.
Tot 1926 komt hij slechts vier keer in haar dagboek voor als één van de gasten aan de koffietafel en een keer zit ze samen met hem in de trein op weg naar een vergadering van de Dierkundige Vereniging. Als ze hem in 1927 schrijft om hem namens Bierens de Haan te vragen een artikel te recenseren begint ze met de aanhef: Waarde van der Feen, maar tutoyeert ze hem wel en vraagt ook amicaal hoe is het met je? Echter, in alle correspondentie uit Indië komt Pico niet voor.
Kort na Tera’s terugkeer uit Indië verandert er iets in de relatie met Pico, en ontstaat er een meer innige vriendschap. Het is niet precies bekend wanneer Tera en Pico zich stiekem verloven, in ieder geval voor 1940 en waarschijnlijk al in 1933. In een opdracht in een roman van Van Schendel die Pico haar in november 1933 schenkt staat : “Een zwerver verdwaald: mijn liefste Tera, zulk een zwerver ben ik ook, maar nog niet verdwaald, 30 nov. 1933”. Zij is dan vierendertig, hij bijna veertig.
Nicht Mien schrijft jaren later dat Tera twaalf jaar op hem heeft moeten wachten, dat geeft inderdaad 1933 als verlovingsjaar. Waarom de verloving stiekem gebeurt is ook niet zeker. Er is een verhaal in de familie dat Pico niet met haar mocht trouwen van zijn ouders, met dreiging van onterving, dat komt niet verder dan een vaag gerucht. Pico was in zijn jonge jaren al eens verloofd geweest, onder druk van zijn moeder werd die relatie afgebroken. Een bekende van Pico zegt: “Zijn moeder was erg overheersend, en wilde haar zoon geheel voor zichzelf hebben”.
In latere herinneringen van bekenden staat dat Pico als enig kind lang de zorg had voor een “zenuwzieke moeder” en zich niet aan die verantwoordelijkheid wil onttrekken. Dat lijkt in ieder geval logisch en wordt onderbouwd met fragmenten uit latere brieven.
Tera en Pico gaan elkaar schrijven. Met name in de oorlogsjaren gaan er wekelijks meerdere brieven op en neer. Helaas zijn de brieven van Pico aan Tera óf niet bewaard gebleven óf heb ik ze niet kunnen vinden. De eerste bewaard gebleven brief van Tera aan Pico, stamt uit 1936 en betreft een recept:
5 oktober 1936
Beste Pico,
Ik kon vandaag weer preisselbeeren krijgen en omdat je ze laatst zo lekker vond, zend ik je hier een postpakketje. Op Domburg groeien ze zeker niet!
Ze moeten gewassen worden, en de steeltjes, takjes en andere rommel er uit gezocht. Dan op ’t vuur, zonder water (wat er van het wassen aan blijft zitten is genoeg). Gedurende het koken roeren en de bessen, die niet vanzelf stuk koken met een houten lepel kapot drukken. Er gaat een hoop suiker in, voor deze hoeveelheid schat ik misschien 10 volle dessertlepels. Moet ieder naar smaak regelen. Als alle bessen pap geworden zijn van het vuur nemen en zeven door een fijne zeef, tot alleen de schilletjes en pitjes achterblijven. Dan is het een vrij dikke saus. Mocht je ze nog dikker wensen, dan moet zij met een weinig gelatine of Sago gebonden worden
Ik hoop dat het een succes wordt.
Veel groeten van Tera Van Benthem Jutting
Tekent ze hier nog met haar volledige naam. Later schrijft ze:
Brakman schreef in een brief aan Engel, dat hij mij in Middelburg ontmoet had, en “ik verdenk haar er van, dat haar gezelschap haar meer interesseerde dan ons Provinciaal museumpje” Hoe kon het bestaan! Veel kussen van T.
Het gezelschap zal zeker mede bestaan hebben uit Pico. Tera is dan net in Domburg geweest, waar Pico met zijn twee bejaarde ouders op De Wael woont:
In haar brief schrijft ze ook:
Wat was het toch fijn Pico, om weer eens samen te praten. Eerst vind ik het wel eens moeilijk om weer helemaal jouw gedachten en gedrag te volgen, en je moet maar erg veel geduld hebben en niet boos worden, als ik iets verkeerd doe. (…) Ik hoop, dat de taak niet te machtig voor je wordt, het geteuter in huis met twee weinig valide oudjes, ergernis met personeel, en gebrek aan uitwisseling van gedachten over de duizend onderwerpen, die je bezig houden.
Het valt duidelijk niet mee om je aan te passen aan een man voor een zelfstandige vrouw als Tera. Villa de Wael komt in latere blogs nog uitgebreid aan de orde en in beeld. Eerst nemen we in de volgende blog definitief afscheid van Professor Weber.